جواب معرکه
ضمایر منفصل: یعنی ضمایری که به کلمه نمی چسبند. که خود عبارتند از:
الف) ضمایر منفصل مرفوعی: هو، هما، هم، هی، هما، هن، انتَ، انتما، انتم، انتِ، انتما، لنتن، انا، نحن.
بدین علت به این ضمایر، مرفوعی گویند که، در جمله نقش مبتدا و مرفوع می گیرند.
مثال) هُوَ الَّذی بَعَثَ رَسولَهُ بِالهُدی. ( در این جمله، ضمیر هو نقش مبتدا و مرفوع دارد.)
ب) ضمایر منفصل منصوبی: ایَّاهُ، اِیَّاهُما، اِیّاهُم، اِیَّاها، اِیّاهما، اِیِاهُنَّ، اِیّاکَ، ایّاکما، ایّاکم، ایّاکِ، ایاکم، ایّاکُنَّ، اِیَّایَ، اِیَّانَا.
بدین دلیل این ضمایر را منصوبی گویند که همیشه در جمله نقش مفعول و منصوب دارند.
مثال) اِیّاکَ نَعبُدُ وَ اِیَّاکَ نَستَعین. ( در این جمله، ضمیر ایّاکَ نقش مفعول و منصوب دارد.)
2. ضمایر متصل: ضمایری هستند که همیشه به کلمه می چسبند. که خود عبارتند از:
الف) ضمایر متصل فاعلی: اگر تاکنون به آخر افعال ماضی، مضارع، امر و سایر افعال دقت کرده باشید، حتما متوجه شده اید که به آخر این افعال، حروفی علاوه بر ریشه ی سه حرفی فعل، اضافه شده است. که آن ضمایر همیشه، نقش فاعل و مرفوع، از نوع ضمیر بارز را دارند. و بدین جهت است که به آنها ضمیر متصل مرفوعی گویند.
مثال) ذَهَبوا ( در این فعل ماضی، ضمیر وا ، که به فعل چسبیده، نقش فاعل و مرفوع دارد.)
مثال) اِذهَبی ( در این فعل امر، ضمیر ی ، که به فعل چسبیده، نقش فاعل و مرفوع دارد.)
مثال) لاتَذهَبا ( در این فعل نهی، ضمیر ا ، که به فعل چسبیده، نقش فاعل و مرفوع دارد.)
مثال) یَذهبونَ ( در این فعل مضارع، ضمیر ون ، که به فعل چسبیده، نقش فاعل و مرفوع دارد.)
ب) ضمایر متصل منصوبی - مجروری: -ه، -هما، -هم، -ها، -هما، -هن، -کَ، -کم، -کم، -کِ، -کما، -کنَّ، ی، -نا.
این ضمایر که به انتهای کلمه می چسبند:
اگر به اسم بچسبند، مضاف الیه و مجرور هستند:
مثال) کِتابِکَ ( در این جا ضمیر ک، که به کتاب چسبیده، مضاف الیه و مجرور است.)
نکته) اگر به معنای ضمایر در این حالات دقت کنیم، می یابیم که معنای ضمیر ملکی می دهند. یعنی مالکیت را بیان می کنند.
اگر به حرف بچسبند، جار و مجرور هستند:
مثال) لَهَا ( در این جا ضمیر ها، که به حرف جر ل چسبیده، جار و مجرور است.)
اگر به فعل بچسبند، مفعول و منصوب هستند:
مثال) قَرَاتُهُ ( در این جا ضمیر ه، که به فعل قراتُ چسبیده، مفعول و منصوب است.)
